Gameboy

  Şubat 03, 2025    

Gameboy... Nintendo firmasını oyun pazarının lideri haline getiren el konsoları serisi. Belli bir yaş grubu insanların da çocukluğunda bulunan güzel birer anı ve dahası..

İlk el konsolu deneyimleri..

Nintendo 1980 yılında Game&Watch serisi ile ilk el konsolu deneyimini yaşıyor. Sabit ekran dekoruna eşlik edecek, basit hareketli karakterlerle ve gubik-gubik çıkan seslerle evlere giren o seriden bahsediyorum. Gemvaç ya da Game&Watch.. Ya da sen ne dersen.. En bilinen oyunu Donkey Kong ile gorillerle aramızdaki iletişimi tekrar gözden geçirmiştik.. Snopy Tennis, Parachute, Turtle Bridge, Octopus, Fire Attack, Popeye, Climber ve dahası.. Farklı elektronik markalarını da pazara çeken bu seri TC de pek boy göstermemiş. Casio ve çakma markaların ülkemizde daha çok yer aldığı, o dönemi yaşayanlar tarafından söyleniyor.

Gunpei.. Ruhun Şaad olsun..

Sonra 1989'da Gunpei Yokoi efsaneleşecek olan ilk Gameboy'u tasarlıyor. Yapısı günümüz aletlerine göre biraz tombul sayılabilecek olan bu tasarım Z80 türevi Sharp üretimi bir işlemci kullanmakta. Özünde Intel 8080'e daha yakın olan bu işlemci, işin ustaları tarafından karma işlemci olarak nitelendirilmekte. 4,19 Mhz hıza sahip olan işlemciye ek olarak Gameboy'da 8KB Ram, 8KB Vram ve 256 Byte boot rom bulunmakta.. O dönem oynayanlar bilir. Aydınlatmasız ve bezelye rengine sahip bir ekranı var. Aydınlatmasız olması nedeniyle, gündüz ışığında daha iyi oyun deneyimi sunmakta. 160x144 piksel olan ekran 2bit renk aralığında. Yani 4 ton gri-siyah gösteriyor. 4 kalem pil ile 15 saat oyun oynatıyor. Nintendo'nun standartlaşmış A ve B tuşlarına sahip. Üzerinde bulunan tek hoparlör mono ses verirken, kulaklık çıkışını kullanırsanız stero ses alabiliyorsunuz. Seri bir porta sahip olan konsol bu port üzerinden yapılacak kablolu bağlantı ile başka bir Gameboy'a bağlanarak çoklu oyunculu oyun deneyimi sunuyor. Bildiğiniz üzere hafızalardan hala silinmeyen oyunları, Mario, Tetris ve Pokemon. 1989-1995 yılları arasında hüküm süren bu konsol dönemin en çok satan, en çok hüküm süren ve beğenilen, en kolay ulaşılabilen konsolu ünvanlarına sahip. Karşısındaki tüm rakipleri (Atari Lynx, Sega Gamegear)ezip geçerek birçok çocuğa güzel birer anı olmuş.

Şu kasayı renklendirsek mi?

1995 yılı ve Nintendo'da ilk kurtlanma. El konsollarının kasalarına renk geliyor. Kırmızı oldukça fazla ilgi görünce üretimin devamı kırmızı ağırlıklı yapılıyor. Konsolda ve oyunlarda değişen birşey yok.. Kartuşlar ve eğlence aynı keyifle devam ediyor. Satış rakamları büyüyor. Konsolun devleşmesi ve efsaneleşmesi bu dönemde oluyor. Bir daha belkide asla kırılamayacak satış rekorlarına doğru ilerleniyor. Oyun çeşitliliği yüzlerce oyunun olduğu kütüphaneyi oluşturdu. Şimdiden kendine has koleksyonculuğu tetikledi. Koleksyoncular takaslara başladı. Korsan piyasa parayı kürekle kaldırıp gömmeye başladı. Çocuklar ve özellikle babalar mutlu.. Gizli gizli Tetris kasedini takıp oynuyolar.. Fiyat iyiden iyiye ucuzladı. Artık zengin çocuğu eğlencesi olmaktan çıkan konsol, harçlıklardan biriktirilerek alınabiliyor.

GameBoy Pocket

1996 gelişen teknoloji, işlemcilerin transistörlerine nanometre bazında küçülmele ile yansıyor. Anakartı da biraz kırpan Nintendo biraz ufaltılmış seriyi karşımıza çıkarıyor. Gameboy Pocket 2 pille çalışıyor ve zaten harçlıklarla alınan pillerin ömrüne bakan eğlence artıyor. Ekran biraz büyüsede piksel sayısı aynı. Kasa rengi ise oldukça fazla sayıda..

GameBoy Light

Nintendo gece karanlığına, yataklara, battaniye altlarına girmeye karar vermiş gibi. Ekran aydınlatılıyor. Ancak kötü haber.. Ürün sadece Amerika ve Japonya'ya özel.. İlk nesil siyah-beyaz tabir edilen 4tonlu Gameboy'lar 2000lere kadar üretilip satılmıştır.

İkinci neslin ayak sesleri.. GameBoy Color..

Yıl 1998 oldu. Kasalarımız renkli, ekranlarımızda öyle. İşlemci hızı 8Mhz e çıktı. Ram 2 kat, Vram 3 kat artı. Kablolu çoklu oyuncu seçeneği kızıl ötesi bağlantıya geçiş yaptı. Paletimizde 56 renk var. Eğer eski seri 4 ton oyun kartuşlarını takarsak paletten gruplandırılmış 4 renk tonu seçmeliyiz. Ancak üzücü bir durum söz konusu. Ekran aydınlatmalı değil.

GameBoy Advance

Arm7 işlemci mimarisi hoşgelmiş.. 8bit ten 32bit e sıçradık. Ama o da ne.. Anakartımızın üzerinde Z80 türevi işlemcimiz hala duruyor ve takılan eski oyunları oynama imkanı sunuyor. 384kb ram ve vram ortak kullanımında bellek sahibi. 15bit 32000 renk sahibi palet bulunuyor. 240x160 piksel çözünürlük sahibi ekran avuçlarımızın içinde. 2 tane de omuz tuşu eklenmesiyle oyunlarda artık 4 tuşumuz var. Malzeme kalitesi eski seri ürünlerle karşılaştırılırsa biraz kötü.. Ancak ekran ağır eleştiriler alıyor zira yine aydınlatma yok. Sonradan üretilen önden aydınlatmalı ışık kitini alanlar şanslı. Ekran aydınlatması konusu başına bela olan Nintendo, tasarım mühendislerini toplayarak yeni bir arayış içine giriyor..

GameBoy Advance SP

240x160 piksel sahibi önden aydınlatmalı ekran sinirli oyuncuları yatıştırdı. Ama bu sefer de kulaklık çıkışı yok. Özel bir genişleme yuvasına sahip SP den, yine kendine has bir kablo ile çıkış alınabiliyor. Açılıp, kapatılabilen ışık, devredeyken 10 saat pil ömrü sunmakta.

GameBoy Advance SP (arkadan aydınlatmalı)

Az bulunan ve mükemmel oyun deneyimi sunan bir el konsolu. E-Bay de bulursanız alın.

GameBoy Micro

2005'e geldik. 240x160 piksel, arkadan aydınlatmalı ekran küçüldü. Dolayısı ile daha net bir görüntü ile karşıkarşıyayız. Kulaklık jakı geri gelmiş ancak konsol yanlızca advance oyun kartuşlarını çalıştırmakta. Sanırım konsol iyice küçüldüğü için, içeride Z80 e yer kalmadı. Dahili pili 5 saati geçiyor.. Sadece GameBoy ve GameBoy Color 118milyon satışa ulaşmış.. Buna yaklaşabilen bir örnek daha oyun dünyasında yok..

Çakma kartuşlar ve Çin korsancılığı..

Sanırım Çin'in ilk denemeleri. Şimdilerde herşeyin çakması mevcut.

Aksesuar Zenginliği

Kartuşların içine başlı başına bir bilgisayar sığdırılabildiği için, kartuşa sığdırılan titreşim motoru ve hareket sensörü ile farklı oyunlar piyasaya sürülmüş. Yazarkasa fişi ile çalışan printer ve piksel kalitesi düşük kamerası da var. E-reader  ile basit tarayıcı sahibi olabiliyor. Dergilerde sunulan bazı barkodlar taranıp, pokemon gibi oyunlarda yeni hayvanlar açılabiliyor. Gameshark modem ile e-posta alıp, veriyor. Gulu Covboy ile şeker hastası çocukların kan şekeri ölçmesi sağlanıyor. Çocuk şekerini ölçtüğünde, oyunda seviye atlama ve yeni malzemelere sahip olma gibi beyaz kandırmacalar var. Oyunların Süper Nintendo ile TV de oynanmasını sağlayan Süper GameBoy aparatı var. Kartuşlar 30dk lık videolar alabiliyor ve Japonya'da bazı diziler kartuşlarda sunuluyor. Advance kartuşlarının kapasitesi 32mb a kadar yükseliyor.

Bu hikayeyi zamanında ve yerinde yaşamış olanlar,kendini şanşlı hissetmeli. Zira halen daha aranızdan birilerinin çekmecesinde o GameBoylar durmakta. Şimdi birkaç pil ve birkaç kartuş bulun. Daha ölmemiş olan konsolunuzla bir daha buluşun..


   / / /

MSX Standardı

  Ocak 25, 2025    

 MSX, 16 Haziran 1983'te Microsoft ve ASCII Corporation tarafından geliştirilen bir standartlaştırılmış ev bilgisayarıdır. Sistem tak ve çalıştır olarak tasarlandığından dolayı uzantıları kurmak için donanıma veya yazılıma herhangi bir müdahalede bulunulmasına gerek duyulmadı.

MSX tabanlı bilgisayarlar nadiren Amerika'da piyasaya sürüldü, ancak Asya, Güney Amerika ve Avrupa ülkelerinde oldukça popülerdi. Ayrıca Konami, Sega, Compile, Falcom ve Hudson Soft gibi büyük Japon oyun stüdyolarının önemli platformlarından biriydi.

National, Sony, Pioneer, Panasonic, Samsung, Sharp, Philips, Canon, Yamaha, Toshiba, Mitsubishi, Hitachi ve Casio firmaları üretimini yapmıştır.

Ayrıca bugün LG (Lucky Goldstar) olarak bildiğiniz eskinin Goldstar firması üretim yapmış, Türkiye'de Vestel bu bilgisayarı kendi etiketiyle satmıştır. (Vestel o dönemde Zorlu Holding'de değil iş adamı Asil Nadir'in elindeydi.)

Açılımı "Machines with Software Exchangeable" (değiştirilebilir yazılıma sahip makineler) olduğu iddia edilse de, bir dedikodu açılımın "MicroSoft Exchangeable" olduğunu söylemektedir. O dönem işlemciler arası mimari rekabet, makinalar arasında platform rekabeti olduğu için, MSX bilgisayarların uzakdoğuda milliyetçilik akımına kapılıp yokolması için Microsoft'un böyle bir strateji belirlediği düşünülmektedir.





   / /

ATARI

  Ocak 17, 2025    

Şu Atari konusunu konuşalım bi.. TC de bi dönemin insanları her video oyununa "Atari" dediler. Tıpkı margarine "Sana Yağı", bulaşık deterjanına "pril", yonga levhaya "kontraplak" dedikleri gibi.. Ülkeme ilk giren marka bir büyük ürün grubunu temsil eden isim haline geliyor. Türk insanının ilginç yaklaşımı acaba başka ülkelerde de var mı ? 

Atari 1972 yılında kurulan bir firma. Tabi kurulduğu günden bu yana birçok defa el değiştirmiş ve firma olmaktan ziyade marka olmuş bir isim halinde. İki boyutlu masa tenisi simülasyonu olan Pong oyunu kitlelere yayılıp başarı gösterince Atari hem oyun, hem de konsol firması haline gelmiş. Ürettiği tv konsolları Atari 2600, Atari 5200, Atari 7800, Atari Jaguar. Ürettiği el konsolu ise Atari Lynx.. Bunun yanısıra bilgisayarları da var. Atari 800 ve Atari ST.. Ama bizlerin hasbelkader hayatına giren, biryerlerde gördüğümüz, babanızın dolabında saklı duran ünlü karakutu Atari 2600.. Daha ziyade 75-80 doğumlu kimselerin sahip olduğu kutular.. Elden ele gezen marka, ismi kullanılarak oyun üretilen bir marka halinde.. Bilmediğiniz ilginç bir bilgi; marka bir dönem Commodore un kurucusu Jack Tramiel tarafından da alınmıştı.. Üzücü olan şey şu ki; abilerimiz, amcalarımız bu karakutu'yu alıp sadece içinde gelen oyunları oynamış, o kartuş deliğini bir kere olsun kullanmamış ve alete tek bir kartuş oyunu almamıştır..


TARİHÇE 

ATARI INC. dönemi ; Atari ilk olarak Atari, Inc. adıyla 27 Haziran 1972 tarihinde Nolan Bushnell ve Ted Dabney tarafından kurulmuştur. Başlangıçta bir arcade oyunlarda, video oyunu konsolları ve bilgisayarlarda öncü bir şirketti. Şirketin, Pong ve Atari 2600 gibi ürünleri elektronik eğlence endüstrisini 1970'lerden 1980'lerin ortalarına kadar tanımlamaya yardımcı oldu.
ATARI CO. dönemi ; 1983 video oyunu krizi sonucunda orijinal Atari Inc. bölündü ve arcade bölümü Atari Games Inc.'e dönüştürüldü. Atari Games, arcade oyunlarında ekli metin "Games" ile birlikte logo ve marka kullanma haklarının yanı sıra, 1972-1984 arcade donanım özelliklerinin haklarını da aldı. Atari Consumer Electronics Division mülkleri sırayla Jack Tramiel'in Tramel Technology Ltd. şirketine satıldı ve daha sonra kendini Atari Corporation olarak değiştirdi. 1996 yılında Atari Corporation, disk sürücüsü üreticisi JT Storage (JTS) ile birleşti ve şirket içinde bir bölüm haline geldi.
HASBRO / INFOGRAMES / ATARI, SA dönemi ; 1998'de Hasbro Interactive, ATS Corporation ile ilgili tüm mülklerini JTS'den alarak Atari Interactive adlı yeni bir yan kuruluş kurdu.
Infogrames Entertainment (IESA), 2001 yılında Hasbro Interactive'i satın aldı ve aralıklı olarak Atari markalarını yayınlayan Infogrames Interactive olarak yeniden adlandırdı. Infogrames Interactive, 2003'te Atari Interactive adını aldı ve bir diğer IESA bölümü olan Infogrames Inc. de aynı yıl adını Atari Inc. olarak değiştirdi ve Atari adını ve logosunu yan kuruluşundan lisansladı.
2008 yılında IESA, Atari, Inc.'in hisselerinin tamamını satın alarak tamamıyla sahip olduğu bir bağlı ortaklık haline getirdi. IESA, 2009 yılında kendisini Atari, SA olarak yeniden adlandırdı.



   / /

Alley Cat - IBM'in efsane oyunu

  Ocak 16, 2025    

Oyun Bill Williams tarafından tasarlanan ve Synapse Software tarafından yayınlanan bir oyundur. 1983 yılında Atari 8-bit için, 1984 yılında ise IBM PC (MS Dos) için piyasaya sürülmüştür. Oyunda kontrol ettiğimiz kedi Freddy'yi çeşitli pencelerden evlerin içine sokmalı ve o evlerdeki görevleri yapmalıyız. En zorlu görevimiz ise dişi kedi Felicia ya ulaşırken, basamaklarda şavaştığımız diğer erkek kedilerle girdiğimiz kavgalar..

Görev odalarımızda, peynir  kalıbı içine saklanmış fareleri yakalayacağız. Bir fanus içinde bulunan balıkları, elektirikli tuzaklara dokunmadan yiyeceğiz. Bir kafeste kapalı olan kuşu, kafesi kırarak mideye indireceğiz. Bir örümceğin ağlarını bozacağız. Ve dahası köpeklerle dolu bir odada onları uyandırmadan, mamalarını çalacağız. Bunların hepsini yaparken bizi odadan dışarı atmaya çalışan temizlik süpürgesine ve bizi boğazlamak isteyen korucu köpeğe dikkat.. Hepsi dişi kedi Felicia'ya ulaşmak için.. Erkeklerin çüküyle olan derdi oyunlara kadar düşmüş zamanında.. :) Solar Sofware 1984'te oyunu commodore 64 için de uyarlamış ancak benim bahsettiğim versiyon ile çok alakası olmamış vesselam.. Oyunu pc'de oynamak için önce DOSBox yüklemelisiniz. Ancak dikkat ! Oyun CGA formatında.. Yani yalnızca 4 renkten oluşan bir atmosferi var.. :)

Oyunun wiki sayfası için tıkla !

Oyunu web tarayıcıdan oynamak için tıkla !



   / / /

Color Graphics Adapter (CGA)

  Ocak 16, 2025    

Color Graphics Adapter (Renkli Grafik Adaptörü) olarak bildiğimiz donanım orjinal isim olarak Color/Graphics Adapter ya da IBM Color/Graphics Monitor Adapter olarak 1981 yılında IBM tarafından üretilmiştir. 16 Kilobyte video belleğe sahip CGA Motorola'nın MC6845 mimarisi ekran denetleyicisine sahiptir.

Donanım palatinde 16 renk mevcuttur ancak 320x200 çözünürlükte bu paletten 4 renk kullanabilir.  640x200 çözünürlükte bu paletten yalnızca 2 renk kullanabilmektedir. Paletteki 16 rengi de kullanmak isterseniz 160x100 çözünürlükte kullanmalısınız. O dönemin dos oyunlarında çoğu zaman siyah, beyaz, magenta ve cyan renklerin olduğu palet kullanılmış. Yalnızca Pac-man taklidi olan "paku paku" oyununda 160x100 çözünürlükte 16 renk görülür.  Bu döneme ben de yetişemedim. Sanırım TC de pek te bilgisayarın olmadığı dönemler. Ancak sonradan keşfettiğim birkaç CGA oyunu var ki tadından yenmez cinste..

CGA Kartlar

4 renk örnek palet 
 



   / / / /

Commodore 64 - Techno dinozorların yaratıcısı

  Ocak 16, 2025    

Commodore 64, tüm zamanların en çok satan kişisel bilgisayar (Home Computer) modeli. Ocak 1982'de Commodore Business Machines tarafından ilk olarak tanıtıldı. Genellikle C64 olarak ifade edilir. Bazen Commodore şirket logosuna benzetmek için C=64 olarak yazılır. CBM 64 (Commodore Business Machines Model number 64) ya da VIC-64 (bu isim bazı kullanıcılar, dergi yazarları, 3. parti reklamlar ve İsveç'teki Commodore tarafından kullanılır) olarak da bilinir. Ağustos 1982'de 595$ fiyat ile piyasaya sunuldu. Fiyatı 1983'ün sonlarında 200$'a kadar indirildi. 64 KB RAM belleğiyle, ses ve görüntü performansıyla o zamanların IBM uyumlu bilgisayarlarına göre daha üstün bir sistem sunuyordu. Commodore 64'ün yaşam süresi boyunca (1982'den 1994'e) toplamda yaklaşık olarak 17 milyon cihaz satıldı.

Commodore 64 için geliştirme araçları, ofis uygulamaları ve oyunları dahil yaklaşık 10.000 tane ticari yazılım hazırlandı. Ayrıca demoscene'in popüler olmasında önemli rol oynamıştır. C64, bugün hala bazı bilgisayar meraklıları tarafından kullanılıyor; ve emülatörler (fonksiyonelliği ve taklit başarı derecesi değişmekle beraber) sayesinde modern bilgisayarlarda (hatta akıllı telefonlarda) bu uygulamaların çalıştırılması sağlıyor.

Genellikle C64, 1980'li yılların bir simgesi olarak görülür. Örneğin Grand Theft Auto: Vice City adlı oyunun tanıtım görüntüsünde C64 ekranı belirir.


Techno Dinazorların iyi bildiği Tarihler..

Ocak 1981'de MOS Technology Inc. (C64'ün çip tasarımı yapan yan kuruluşu) yeni nesil video oyun konsollarında kullanılacak görüntü ve ses çipleri tasarlamak için bir proje başlattı. Görüntü için MOS Technology VIC-II isimli, ses için MOS Technology SID isimli çiplerin tasarım işlemleri Kasım 1981'de tamamlandı.

Daha sonra Commodore, Yashi Terakura tarafından tasarlanan yeni çipleri (Ultimax, Commodore Max Machine) kullanan bir oyun konsolu projesi başlattı. Sonunda, Japon piyasası için üretilen birkaç makineden sonra bu proje iptal edildi.

O sıralarda Robert Russell (VIC-20'nin sistem programcısı ve mimarı) ve Robert Yannes (SID'in tasarımcısı) bir ürün üzerinde çalışıyorlardı. VIC-20'nin devamı olan bu ürün, Al Charpentier'ın (VIC-II'nin tasarımcısı) ve Charles Winterble'ın (MOS Technology'nin yöneticisi) desteğiyle Commodore CEO'suna (Jack Tramiel) sunuldu. Tramiel, makinenin 64 KB RAM belleğinin olması gerektiği söyledi. Bu büyüklükteki DRAM'in o sıralar 100$ olmasına rağmen, O zamanla bu fiyatın kabul edilebilir bir seviyeye düşüceğini biliyordu. Kasım ayında Tramiel, 1982 elektronik fuarı (Consumer Electronics Show) ile aynı zamana rastlasın diye Ocak'ın ilk haftası için bir teslim tarihi koydu.

VIC-40 kod adlı bu ürün VIC-20'nin varisiydi. Bu çipi yapan takımda Robert Russell, Robert Yannes and David A. Ziembicki vardı. Takım, Noel ve Şükran Günü'nde bile bıkmadan çalıştıktan sonra dizayn, prototipler ve örnek yazılımlar fuar için zamanında bitirilmişti.

VIC-40 sunulacağı zaman ismi, o zamanki Commodore iş ürünleri ailesinde kullanılan isimlere (P128, B256) uyması için C64 olarak değiştirildi.

C64 etkileyici bir başlangıç yaptı. Üretim mühendisi David A. Ziembicki şöyle diyor : " Atari'ciler standımızda ağızları açık vaziyette duruyorlardı ve bunu 595$'a nasıl yapabildiniz diyorlardı". Cevap, Commodore'un MOS Technology'nin çip üretim tesislerine sahip olmasında saklıydı. Her bir C64'ün tahmini üretim maliyeti 135$ idi. Fakat ucuz üretim teknikleri üretim sorunlarıyla sonuçlandı. İlk zamanlardaki ürünlerin çoğunda bulanıklığa sebep olan görüntü sorunları vardı. Bu, alfanümerik karakterlerin okunmasını zorlaştırıyordu.


Şimdilerde yaşanan pazar savaşlarına pek benzemez..

Ağustos 1982’de rakiplerinin karşısına çıktı. Düşük ücreti ve gelişmiş donanımıyla kısa sürede birçok rakibini geride bıraktı. ABD'deki en büyük rakipleri Atari 8bit 400/800, IBM PC ve Apple II idi. Atari 400 ve 800 donanım bakımından C64'e bayağı benziyordu ama üretimi pahalıydı. IBM PC ve Apple II ailesinin en yeni ürünleri C64'den daha yüksek çözünürlük modlarına sahiptiler. Ama renk desteğinin zayıflığından dolayı nadiren kullanılıyorlardı. Sonuçta, uygulamada C64'ün 16 renkli grafik ve ses yetenekleri diğerleri geride bıraktı. Ama IBM PC ve Apple II, C64'de olmayan dahili genişletme slotlarına sahiptiler.

1982/83 yıllarında 4 makine de benzer hafıza konfigürasyonuna sahiptiler. Apple II+ 48K, IBM PC 64K, Atari 800 48K hafızaya sahipti. IBM PC ve Apple II 1200$'ın üzerinde, Atari 800 ise 900$ civarındaydı. Commodore'un başarısının anahtarlarından biri de pazarlama taktikleridir.

Commodore, C64'ü sadece yetkili satıcılar üzerinden değil, büyük mağazalarda, indirimli satış mağazalarında, oyuncakçı dükkânlarında da sattı. Kompozit video çıkışına sahip olduğu için özel bir monitöre gereksinim duymuyordu ve doğrudan televizyona bağlanabiliyordu. Bu özellik, Atari 2600 gibi oyun konsollarıyla da yarışabilmesine imkân sağlıyordu.

1984'de Commodore Commodore Plus/4 adlı modeli piyasaya sürdü. Plus/4 daha fazla rengi destekleyen bir görüntü ve BASIC'in daha yeni sürümünü (sürüm 3.5) sunuyordu. Ama Commodore, Plus/4'ü C64 ile uyumsuz yaparak büyük bir stratejik hata yapmıştı.

Birleşik Krallık'ta (UK), C64'ün en büyük rakipleri Sinclair ZX Spectrum ve Amstrad CPC 464 idi. C64'den birkaç ay önce üretilen Spectrum, düşük ücretiyle kısa sürede pazar lideri oldu. 1983'ün başlarında Spectrum 175£ iken C64 399£ idi. C64'ün Spectrum karşında işi zordu. Ama C64, 1980'lerin ikinci yarısında popülerlikte Spectrum ile rekabet edecekti ve Kasım 1990'da üretimine son verilen Spectrum'dan daha fazla yaşayacaktı.

Commodore birkaç kere C64’ün üretimine son vermeyi düşündü. Ama talepler yüzünden sonlandıramadı. 1988’de dünya çapında 1,5 milyon C64 satıyordu. 1990’da ABD’de taleplerin düşmesine rağmen İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde popülerliğini korudu. Mart 1994 CeBIT (Hanover, Almanya) fuarında C64’ün üretiminin 1995’de durdurulacağı duyuruldu. Commodore, C64’ün disket sürücünü üretmenin C64’ün kendisini üretmekten daha pahalıya mal olduğunu söylüyordu. Tarihin 1995 olarak planlanmasına rağmen şirket 1 ay sonra Nisan 1994’de iflas etti.


C64 Ailesi

1982’de Commodore, Commodore MAX Machine’i Japonya’da üretti. ABD’de buna Ultimax, Almanya’da ise VC-10 dendi. Max, sınırlı hesaplama kapasiteli bir oyun konsolu olarak tasarlanmıştı. Tutulmadığı için piyasaya çıkışından birkaç ay sonra üretimine son verildi.

1984’de C64’ün taşınabilir sürümü SX-64 üretildi. SX-64, ilk tam renkli taşınabilir bilgisayardı. 5 inçlik (127 mm) bir CRT ekrana ve 1541 disket sürücüsüne sahipti. Kaset konnektörü yoktu.

1986 : Commodore 64C (C64C) üretildi. İşlevsellik bakımından C64’ün aynısıydı. Ama kasası yeniden tasarlanmıştı. SID, VIC ve I/O çiplerinin çekirdek voltajı 12’den 5’e düşürülmüş yeni sürümleri kullanılmıştı. Daha sonra daha ufak olan 1541-II ve 800KB 3,5” lik 1581 disket sürücüleri üretildi.

1990 : C64, C64 Games System (C64GS) denen oyun konsolu şeklinde üretildi. C64C’nin anakartına yapılan ufak bir modifikasyonla kartuşları yukarıdan takılabilecek hale getirildi. ROM’da da değişiklik yapılmıştı. Böylece cihaz açıldığında BASIC yorumlayıcısı yerine kullanıcının kartuş takmasını söyleyen uyarı geliyordu. C64GS, Commodore için diğer bir ticari başarısızlıktı. Avrupa’nın dışında hiç piyasa sürülmedi.

C64’ün gelişmiş varisi Commodore 65 (C64DX) projesi başlatıldı. Ama 1991’de Commodore’un yönetici Irving Gould tarafından proje iptal edildi. C65’in teknik özellikleri 8 bitlik bir bilgisayara göre gayet iyiydi. Örneğin OCS tabanlı Amiga’lar sadece 64 renk gösterebilirken, C65 256 renk gösterebiliyordu.


Klonlar..

C64’ün piyasadan çekilmesinden 10 yıl sonra 2004’ün ortalarında PC üreticisi Tulip Computers BV, C64 Direct-to-TV (C64DTV) isimli cihazı duyurdu. ROM’unda 30 oyun bulunan joystick’li bir C64 idi. Jeri Ellsworth tarafından tasarlandı. ABD’de QVC’de 2004 tatil sezonu için tanıtıldı. Bazı kullanıcılar bu ürüne, 1541 disket sürücü, ikinci bir joystick ve klavye takarak C64’e benzettiler.

C64 fanları hala Ethernet kartları, Flash kart arabirimleri gibi yeni donanımlar geliştiriyor.


C64 ve Demoscene

C64 üretildiğinde onun grafik ve ses yetenekleriyle boy ölçüşebilecek tek bilgisayar 8 bitlik Atari ailesiydi. O zamanlar IBM bilgisayarlar sadece yazı tabanlı yeşil ekran monitörlere ve biplerden oluşan seslere sahipti.

Dönemin ünlü oyun firmaları ardı arkasına Commodore 64 için oyunlar piyasaya sürmekteyken bazı yetenekli gençler bu büyük firmaların yayınladığı oyun ve programları "crack" edip piyasa sürmeyi başarıyordu. Bu gençler zamanla bir araya gelip gruplar oluşturdular.Oluşturdukları gruplar oyun ve programları kopyalamak dışında programcılık yeteneklerini ve yaratıcılıklarını "demo" denilen kendi yazdıkları görsel işitsel öğeler barındıran programlarla insanlarla paylaşmaya başladılar. Günümüzde Fairlight, Crest, TRSI, Triad gibi demo grupları halen aktif olarak C64 platformunda demo yapan gruplar arasındadır.Türkiye'de ise Bronx, Clique gibi gruplar Türkiye'de "demoscene" alt kültürünün oluşmasına yardımcı olmuşlardır.

Gelişmiş grafik ve sesinden dolayı Demoscene isimli bilgisayar alt kültürünün yaratıcısı olarak görülür. 16 bitlik Atari ST ve Commodore Amiga 1985’de çıktığında, C64, demo programcıları arasında zirvedeki yerini kaybetti. Ama 1990’ların başına kadar popülerliğini sürdürdü.

2000’li yıllarda C64 hala bir demo makinesi olarak kullanılıyor. Özellikle müzik için (ses çipi PC’ler için özel ses kartlarında bile kullanıldı). Ne yazık ki PAL ve NTSC modlu C64’ler arasındaki farklar uyumluluk problemi yarattı. Demo’ların büyük çoğunluğu yalnız PAL makinelerde çalışır.


Teknik Özellikler..

    Mikroişlemci :

        MOS Technology 6510/8500

        Saat hızı : 1.023 MHz (NTSC), 0.985 MHz (PAL)

    Video :

        MOS Technology VIC-II 6567/8567 (NTSC), 6569/8569 (PAL)

        16 renk

        Yazı modu : 40 sütun 25 satır. 256 kullanıcı tanımlı karakter (8×8 piksel ya da çoklu renk modunda 4×8 piksel)

        Bitmap modu : 320×200 ve 160×200 (Çok renkli modda yatay çözünürlük yarıya düşer)

        8 tane 24×21 piksellik sprite desteği (çoklu renk modunda 12×21 piksellik)

    Ses :

        MOS Technology 6581/8580 SID

        Programlanabilir ADSR üreticili 3 kanal ses sentezleyici

        8 oktav

        4 dalga formu : üçgen, testere dişi, darbe, gürültü.

        Osilatör senkronizasyonu, ring modülasyonu

        Programlanabilir filtreler : Yüksek geçiren, alçak geçiren, ara geçiren, ara durduran

    Giriş/Çıkış :

        2 tane 6526 Kompleks arabirim adaptörü

        16 bit paralel giriş/çıkış

        8 bit seri giriş/çıkış

    RAM :

        38 KB’ı gömülü BASIC için kullanılan 64 KB bellek

        1000 byte renk belleği

        Commodore 1764 256 KB RAM Expansion Unit (REU) ile 320 KB’a kadar genişleme özelliği

    ROM:

        20 KB (8 KB BASIC 2.0; 8 KB KERNAL; 4 KB karakter üretici)

    Giriş/Çıkış portları  :

        8 pinli DIN konnektörü : Kompozit video çıkışı, ayrı Y/C çıkışları ve ses giriş/çıkışları içindir. (Bazı eski C64’lerde 5 pinlik DIN konnektörü bulunur. Bunlarda Y/C çıkışları yoktur)

        Tümleşik RF modülatör, RCA konnektörü üzerinden anten çıkışı

        2 tane DE9M oyun kontrolcü portu. Atari 2600 kontrolcüleriyle uyumludur. Bu port için kullanılan diğer aygıtlar: dijital joystick, analog paddle, light pen, Commodore 1351 mouse.

        Kartuş slotu.

        Teyp ünitesi için PET-type Datassette arabirimi.

        Kullanıcı portu

        CBM yazıcılar ve disket sürücüleri için 6 pinli DIN konnektörü

    Güç Kaynağı :

        Makineye 7 pinlik DIN konnektörü ile bağlanan harici 5V DC ve 9V AC güç kaynağı


Grafik ve Ses

C64, 8 bitlik 6510 mikroişlemcisini kullanır. Bu işlemci 6502’den temel farkı 6 bitlik dahili I/O portu eklenmiş olmasıydı.

64KB RAM’e sahiptir. Bunun 38 KB’ını Commodore BASIC 2.0 kullanır. Ancak, istenildiğinde Commodore BASIC 2.0 'ın kullandığı RAM alanını da kullanmak mümkündür.

Grafik çipi VIC-II 16 renk, 8 sprite desteği (yazılım teknikleriyle arttırmak mümkün) ve 2 bitmap grafik modu sunuyordu. Standart text modunda 40 kolon destekleniyordu.

Ses çipi SID, her biri kendi ADSR envelope üreticisine ve çeşitli dalga formları, ring modülasyonu, filtre özelliklerine sahip 3 kanal içeriyordu. Zamanına göre oldukça gelişmiş bir model olan bu çip Bob Yannes tarafından tasarlanmıştı. Yannes diğer bilgisayar ses çiplerini “ilkel...belli ki müzik hakkında hiçbir şey bilmeyenler tarafından tasarlanmış” diyerek eleştiriyordu.

SID çipinin 2 sürümü vardır. İlk sürüm tüm orijinal breadbox C64’lerde, C64C’nin ilk sürümlerinde ve Commodore 128’de bulunan 6581 çipidir. Daha sonra 1987’de 8580 çipiyle değiştirildi. 6581’deki ses daha temizdi. Bu yüzden birçok C64 fanı hala onun sesini tercih ediyor. 6581 ve 8580 arasındaki ana fark voltaj beslemesiydi. 6581 12v kullanırken 8580 9v kullanıyordu.

SID çipinin meraklıları tarafından unutulamayan kendine has bir sesi vardır. 1999’da İsveçli firma Elektron, 6581 çipini kullanan SidStation isimli synthesizer modülünü üretti. Birkaç grup bu cihazı müziklerinde kullanıyor.


Donanımda Değişiklikler..

Üretim maliyetinin düşürülmesi Commodore’un sıkı rekabet içinde hayatta kalabilmesi için çok önemliydi. C64’ün orijinal anakartında önemli değişiklikler yapıldı. VIC-II, SID ve PLA çiplerinin yerleri değişti. Diyot, direnç gibi devre elemanlarının sayısı azaltılarak maliyet düşürüldü. Böylece devrenin boyutları da ufaldı.

C64 harici bir güç kaynağı kullanıyordu. Bu sayede kasanın ufak olmasını sağlayan güç kaynağı C64’ün güç gereksinimlerini ancak karşılıyordu. Aşırı ısınmadan zarar görebilen bu güç kaynağının yerine bazı kullanıcılar daha güçlü, daha iyi soğutmalı üçüncü parti güç kaynakları satın alıyorlardı. 1541-II ve 1581 disk sürücüleri kendi güç kaynaklarıyla geliyorlardı. Sonraki yıllarda ek RAM üniteleri eklendiğinde üçüncü parti güç kaynakları daha önemli hale geldi.



Kaynak : wiki

   / / / /

ZILOG Z80

  Ocak 15, 2025    

Z80, Zilog firması tarafından tasarlanan ve temmuz 1976 da piyasaya sürülen 8-bit mikroişlemcidir. Gömülü sistem bilgisayarlarda ve askeri amaçlı sistemlerde kullanılmış olan işlemcinin onlarca türevi ve klonu mevcuttur. 1970 lerden 1980lerin ortalarına kadar kankası MOS 6502 ile birlikte 8bit piyasasına hakim olmuştur.

Şimdilerin işlemcilerini bir kenara bırakırsak, Z80 yanlızca 4,77mhz hızına sahipti. Günümüzdeki çekirdek ve ghz savaşlarına bakarsak o dönemi yaşamayan arkadaşların anlayabilmesi zor görünüyor.

O dönem karşısında duran Intel 8080’in komut setine ilave komutları bulunan Z80, otoritelere göre 8080’den biraz daha gelişmiştir. TC de o dönem meslek liselerinde ve üniversitelerde bilgisayar ve elektronik ile ilgili meslek edinmeye çalışanlar için, ana çalışma konusu olmuştur. Buna rağmen internette türkçe olarak pek uygulama örneğine rastlamak mümkün değil. Gameboy ve Gameboy color’da, Siclair Spectrum’da, Casio’nun oyun konsolu pv-1000’de kullanılmıştır. Klonları ise Sega sg-1000 ve Sega Master System’de kullanılmıştır. 40 a yaklaşmış yaşına rağmen türevleri halen daha piyasadadır. Evinizde ya da işyerinizde kullandığınız hesap makinası, mp3 player vb. ürünlerde karşınıza çıkabilir. Bu karşılaşmanın onun değerini bilenler ve anlayanların gözlerini yaşartacak bir karşılaşma olması olası..



   / / / /